Đọc hiểu văn bản: Cổ tích ấm sứt vòi

Đọc hiểu văn bản: Cổ tích ấm sứt vòi​

Đọc văn bản sau:

CỔ TÍCH ẤM SỨT VÒI

Trong quán nước bên đường, có một cái ấm pha trà đã cũ. Vòi ấm bị sứt một miếng nhỏ. Chủ quán mấy lần định thay, nhưng vì chưa có tiền nên cứ để dùng tạm. Vả lại trông thế nhưng ấm còn tốt chán. Bản thân chiếc ấm như cũng hiểu được hoàn cảnh của ông chủ. Nó tự nhủ: Mình đã bị khuyết tật thì phải cố làm việc cho tốt. Thế là ấm luôn chú ý giữ cho mình sạch sẽ. Nó hãm trà bằng nước sôi thật khéo, bao giờ trà cũng vừa chín và tỏa hương thơm phức. Khi rót trà ra chén, qua cái vòi bị sứt, nó cẩn thận không để nước rớt ra ngoài.

Cái ấm có phần hơi xấu xí ấy cứ tận tình phục vụ khách hết ngày này qua ngày khác. Lâu dần thành quen, ai vào quán cũng chỉ muốn dùng trà trong cái ấm sứt vòi. Mùa đông, có người pha trà xong, còn khum khum hai lòng bàn tay ôm lấy chiếc ấm thật lâu.

Một hôm, bỗng có một vị khách từ nơi xa đến. Nhìn thấy chiếc ấm hơi khác thường, ông ta nhấc lên, chăm chú ngắm nghía hồi lâu. Đoạn cất tiếng nói với chủ quán:

- Ấm quý! Nếu ông bằng lòng để lại cho tôi, tôi sẽ trả cho ông thật hậu.

- Dào ôi! Bác khéo đùa! – Ông chủ nhìn khách nở nụ cười thật thà – Chẳng qua chỉ là cái ấm sứ bình thường, do vô ý tôi đánh mẻ ở vòi. Quán nghèo nên mới phải để dùng tạm..

- Ông bảo ấm bình thường à? Ba trăm năm mà bình thường à?

- Bác vừa nói gì cơ?

- Tôi bảo cái ấm này đã ra đời cách đây ba thế kỉ. Nếu tính tuổi thì tôi với ông còn phải gọi ấm là cụ tổ của cụ tổ đấy! Tóm lại là đồ cổ, quý hiếm cực kì.

Nghe giọng nói quả quyết của ông khách, cái ấm suýt rùng mình. Thiếu bản lĩnh một chút thì nó đã để cho nước sôi trào ra miệng. Nhưng nó kịp trấn tĩnh. Không ai tự biết mình bằng mình, ấm nghĩ thầm. Nó biết nó ra đời ở một cái lò gốm sứ ven sông, chỉ mới cách đây hơn chục năm. Cái ông khách tưởng như sành đồ cổ kia, hóa ra nhìn gà hóa cuốc.

- Thế nào? Ông để lại cho tôi chiếc ấm này chứ?

Chủ quán ngần ngừ, nhìn chiếc ấm như muốn hỏi: "Người ta tha thiết như thế, ngươi tính sao"?

Chiếc ấm im lặng. Nó không nói được, tất nhiên rồi. Đất có nung thành sứ thì cũng chả cất nên lời. Nhưng ấm biết suy nghĩ. Và ông chủ hiểu được những suy nghĩ của nó. Chính vì thế mà ông ngẩng lên nói với khách:

- Nó không đồng ý, bác ạ. Nó biết sứ mệnh cao quý của nó là biến những cái búp trà thành thứ nước uống tuyệt vời, như tất cả những cái ấm lão luyện khác. Bao nhiêu năm nay, nó đã tận tụy phục vụ khách hàng của tôi. Đến nỗi sứt mẻ cả mình mẩy mà vẫn không nề hà.. Khách ở quán tôi ai cũng chuộng nó. Tôi không thể vì tiền mà phụ họ được.

Vậy là cái ấm sứt vòi vẫn được ở lại trong cái quán nước nghèo, làm cái công việc sở trường của nó là pha trà. Đôi khi nó nghĩ: May mà ông chủ quán không tham! Nếu không thì vị khách gà mờ kia đã mất oan cả đống tiền. Còn nó, dù được trưng bày trong tủ kính, hay quăng quật mua đi bán lại, sao cũng đến lúc thân phận bị lộ tẩy. Tưởng ba trăm năm, hóa ra có mười năm.. Lúc ấy thì xấu hổ chết đi được!

Có hôm nào ghé quán nước nhìn thấy chiếc ấm ấy, bạn hãy tưởng tượng thêm những câu chuyện thú vị về nó nhé. Tôi cam đoan chiếc ấm sứt vòi nào cũng chứa trong mình khối chuyện lí thú, có khi cả chuyện cổ tích nữa ấy chứ!

(In trong Xóm Bờ Giậu, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2021)

Trả lời câu hỏi:

Câu 1: Truyện được kể bằng ngôi thứ mấy?

Câu 2: Chi tiết Nó tự nhủ: Mình đã bị khuyết tật, thì phải cố làm việc cho thật tốt thể hiện điều gì về chiếc ấm cũ?

Câu 3: Điểm nhìn trong đoạn sau là điểm nhìn của nhân vật nào? Tác dụng của việc chuyển dịch điểm nhìn?

Đôi khi nó nghĩ: May mà ông chủ quán không tham! Nếu không thì vị khách gà mờ kia đã mất oan cả đống tiền. Còn nó, dù được trưng bày trong tủ kính, hay quăng quật mua đi bán lại, sao cũng đến lúc thân phận bị lộ tẩy. Tưởng ba trăm năm, hóa ra có mười năm.. Lúc ấy thì xấu hổ chết đi được!

Câu 4: Hình ảnh chiếc ấm ẩn dụ cho những người như thế nào?

Câu 5: Thông điệp từ câu chuyện trên là gì?

Câu 6: Theo em, vì sao chiếc ấm cho rằng Không ai tự biết mình bằng mình ?

Câu 7: Nhận xét về thái độ, tình cảm mà ông chủ quán dành cho chiếc ấm trong câu chuyện.

Câu 8: Từ câu chuyện về chiếc ấm sứt vòi, em rút ra bài học gì cho mình?

Gợi ý đọc hiểu:

Câu 1: Ngôi kể của truyện là ngôi thứ ba. Người kể chuyện không tham gia vào diễn biến của câu chuyện mà chỉ đứng ngoài quan sát và kể lại những sự việc, cảm xúc của nhân vật, như chiếc ấm và ông chủ quán.

Câu 2:

Chi tiết "Nó tự nhủ: Mình đã bị khuyết tật, thì phải cố làm việc cho thật tốt" thể hiện tinh thần kiên trì và ý thức trách nhiệm của chiếc ấm cũ. Dù có khuyết tật, chiếc ấm vẫn không bi quan mà quyết tâm làm tốt công việc của mình. Điều này phản ánh thái độ tích cực trước khó khăn và sự chấp nhận bản thân, cho thấy chiếc ấm rất tự trọng và có ý thức về giá trị của mình.

Câu 3:

+ Điểm nhìn trong đoạn văn này là điểm nhìn của chiếc ấm. Chiếc ấm tự suy nghĩ và bày tỏ quan điểm của mình về tình huống, thể hiện cảm xúc và lo lắng của nó.

+ Tác dụng của việc chuyển dịch điểm nhìn:

- Tạo chiều sâu tâm lý: Việc sử dụng điểm nhìn của chiếc ấm giúp người đọc hiểu rõ hơn về cảm xúc, suy nghĩ của nó, từ đó tạo nên sự gắn bó và đồng cảm với nhân vật này.

- Khắc họa tính cách nhân vật: Qua những suy nghĩ của chiếc ấm, chúng ta thấy được sự tự ý thức, tính khiêm nhường và sự tự hào về vai trò của mình, bất chấp khiếm khuyết.

- Thể hiện thông điệp của câu chuyện: Khi cho chiếc ấm lên tiếng, tác giả nhấn mạnh rằng giá trị không chỉ nằm ở hình thức bề ngoài mà còn ở lòng trung thành và sự cống hiến, từ đó truyền tải thông điệp sâu sắc hơn về sự chấp nhận bản thân và giá trị thực sự của một con người hay một vật dụng.

Câu 4: Hình ảnh chiếc ấm ẩn dụ cho những người có hoàn cảnh khó khăn, những người có khuyết điểm hay gặp bất lợi trong cuộc sống nhưng có lòng tự trọng và luôn nỗ lực để hoàn thành nhiệm vụ, cống hiến hết mình.

Câu 5: Thông điệp từ câu chuyện là giá trị của một người không nằm ở vẻ bề ngoài hay những khuyết điểm mà họ có, mà ở sự cống hiến, lòng kiên trì và tinh thần trách nhiệm. Dù cuộc sống có khó khăn, nếu chúng ta làm việc với tâm huyết và nỗ lực, chúng ta vẫn có thể tạo ra giá trị và được người khác trân trọng.

Câu 6:

Chiếc ấm cho rằng "Không ai tự biết mình bằng mình" vì nó hiểu rõ giá trị và khả năng của bản thân hơn bất kỳ ai khác. Dù bị sứt vòi và bị người khác xem nhẹ, chiếc ấm vẫn ý thức được sứ mệnh và chất lượng công việc của mình, từ đó không để mình bị đánh giá sai lệch bởi sự xuất hiện bên ngoài.

Câu 7:

Thái độ và tình cảm mà ông chủ quán dành cho chiếc ấm rất trân trọng và ân cần. Ông không chỉ coi chiếc ấm là một vật dụng bình thường mà còn nhìn nhận giá trị và công lao của nó trong việc phục vụ khách hàng. Ông chủ đã đứng lên bảo vệ chiếc ấm trước vị khách muốn mua lại, thể hiện sự gắn bó, lòng biết ơn và sự tôn trọng đối với những đóng góp của chiếc ấm trong suốt thời gian qua.

Câu 8:

Từ câu chuyện về chiếc ấm sứt vòi, tôi rút ra bài học về việc chấp nhận và tự hào về bản thân dù có những khuyết điểm. Bên cạnh đó, câu chuyện cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của lòng trung thành và sự cống hiến. Trong cuộc sống, chúng ta có thể gặp khó khăn và thử thách, nhưng nếu luôn nỗ lực và giữ vững giá trị của mình, chúng ta sẽ được đánh giá đúng và trân trọng bởi những người xung quanh.